การพัฒนาเด็กตามทฤษฎีของ Erik Erikson: แนวทางสำหรับคุณแม่ที่มีลูกอายุ 0-5 ขวบ

การพัฒนาเด็กในช่วงวัยแรกเกิดจนถึง 5 ขวบเป็นช่วงสำคัญอย่างยิ่ง เพราะเป็นช่วงที่เด็กจะสร้างพื้นฐานทางอารมณ์ บุคลิกภาพ และทักษะการใช้ชีวิต ซึ่งส่งผลต่อการพัฒนาของเด็กในอนาคต หนึ่งในทฤษฎีที่ช่วยให้เราเข้าใจพัฒนาการของเด็กได้ดี คือทฤษฎีพัฒนาการทางจิตสังคมของ Erik Erikson ทฤษฎีนี้แบ่งพัฒนาการออกเป็น 8 ขั้นตอน แต่ในบทความนี้จะมุ่งเน้นที่ 2 ขั้นตอนแรก ซึ่งเกี่ยวข้องกับเด็กอายุ 0-5 ขวบ การเข้าใจขั้นตอนเหล่านี้จะช่วยให้คุณแม่สามารถสนับสนุนการพัฒนาเด็กได้อย่างถูกต้อง

1. ขั้นตอนที่ 1: ความไว้วางใจ vs. ความไม่ไว้วางใจ (Trust vs. Mistrust) — อายุ 0-1 ขวบ

ในช่วงแรกเกิดถึง 1 ขวบ การพัฒนาเด็กจะมุ่งเน้นไปที่การสร้างความไว้วางใจต่อโลกและคนรอบข้าง หากเด็กได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม เช่น การให้นม การอุ้ม และการสัมผัสที่อบอุ่น เด็กจะพัฒนาความไว้วางใจต่อผู้ดูแล ซึ่งเป็นรากฐานของการพัฒนาทางอารมณ์และสังคมในระยะยาว

แนวทางสำหรับคุณแม่:

• การตอบสนองความต้องการของลูกอย่างทันท่วงทีและต่อเนื่องจะช่วยเสริมการพัฒนาเด็ก โดยทำให้ลูกเชื่อมั่นว่ามีคนคอยดูแลและให้ความปลอดภัย

• การสื่อสารด้วยน้ำเสียงอ่อนโยนและการสัมผัสจะสร้างสายสัมพันธ์ที่เข้มแข็ง ซึ่งเป็นการพัฒนาความไว้วางใจในระยะเริ่มแรก

• สร้างบรรยากาศที่อบอุ่นและมีความสม่ำเสมอในการดูแล ซึ่งจะส่งเสริมพัฒนาการทางอารมณ์ของลูก
  

2. ขั้นตอนที่ 2: ความเป็นอิสระ vs. ความสงสัยในตนเอง (Autonomy vs. Shame and Doubt) — อายุ 1-3 ขวบ

เมื่อลูกเติบโตเข้าสู่วัย 1-3 ขวบ การพัฒนาเด็กจะเน้นไปที่การเรียนรู้ที่จะทำสิ่งต่าง ๆ ด้วยตนเอง เช่น การเดิน การพูด การใช้มือหยิบจับสิ่งของ เด็กที่ได้รับการสนับสนุนจากคุณแม่ให้ทดลองทำสิ่งต่าง ๆ ด้วยตัวเองจะพัฒนาความมั่นใจในความสามารถของตัวเอง แต่หากเด็กถูกห้ามหรือได้รับการตำหนิบ่อย ๆ จะทำให้เกิดความสงสัยในความสามารถของตัวเอง

แนวทางสำหรับคุณแม่:

• ให้ลูกได้ทดลองทำสิ่งต่าง ๆ ด้วยตัวเอง เช่น การใส่รองเท้า กินข้าวเอง การเรียนรู้ด้วยการทำจะส่งเสริมการพัฒนาเด็กในด้านทักษะความเป็นอิสระและความมั่นใจ

• หลีกเลี่ยงการควบคุมมากเกินไป หรือการตำหนิหากลูกทำผิดพลาด สิ่งเหล่านี้จะส่งผลเสียต่อพัฒนาการทางอารมณ์ของเด็ก

• ส่งเสริมการพัฒนาเด็กผ่านการเลือกสิ่งเล็ก ๆ ด้วยตัวเอง เช่น การเลือกเสื้อผ้าหรือของเล่น เพื่อให้เขารู้สึกมีความสามารถและมีส่วนร่วมในการตัดสินใจ
  

3. ขั้นตอนที่ 3: ความคิดริเริ่ม vs. ความรู้สึกผิด (Initiative vs. Guilt) — อายุ 3-5 ขวบ

ในช่วงวัย 3-5 ขวบ การพัฒนาเด็กจะเน้นไปที่การริเริ่มทำสิ่งใหม่ ๆ และการเล่นตามจินตนาการ เด็กจะเริ่มมีความคิดสร้างสรรค์ และพยายามทดลองทำสิ่งต่าง ๆ ด้วยตัวเอง หากคุณแม่ให้การสนับสนุนและไม่กดดันมากเกินไป เด็กจะพัฒนาความมั่นใจในตัวเองและกล้าทำสิ่งใหม่ ๆ

แนวทางสำหรับคุณแม่:

• สนับสนุนการเล่นและการทดลองของลูก เช่น การให้ลูกได้เล่นแบบสร้างสรรค์ การวาดรูป การเล่นบทบาทสมมติ ซึ่งจะช่วยเสริมพัฒนาการทางความคิดและจินตนาการของเด็ก

• เมื่อเด็กทำผิดพลาด ให้ชี้แนะด้วยความเข้าใจและเปิดโอกาสให้ลองใหม่ การทำเช่นนี้จะส่งเสริมการพัฒนาเด็กในด้านความคิดริเริ่มและความมั่นใจในตัวเอง

• สนับสนุนการพัฒนาเด็กโดยการทำกิจกรรมร่วมกัน เช่น การทำอาหารหรือทำงานศิลปะ สิ่งเหล่านี้จะช่วยให้ลูกพัฒนาทักษะใหม่และความคิดสร้างสรรค์ได้
  

บทสรุป

การเข้าใจทฤษฎีของ Erik Erikson ช่วยให้คุณแม่สามารถสนับสนุนการพัฒนาเด็กได้อย่างมีประสิทธิภาพ พัฒนาการของเด็กในช่วง 0-5 ขวบเป็นพื้นฐานสำคัญในการสร้างอารมณ์และบุคลิกภาพที่ดี การสนับสนุนในแต่ละช่วงวัย เช่น การสร้างความไว้วางใจ การเสริมสร้างความเป็นอิสระ และการกระตุ้นความคิดริเริ่ม จะช่วยให้ลูกเติบโตอย่างมั่นใจและมีความสุขในอนาคต